Қадыр Мырза Әли: Шуақты шумақтар - 9

 «Қызыл кітап» кітабынан

Табиғат тазалығы

Бар дейсің бе өмірде азап ондай!

Дүние азса ол енді азады оңбай!

Адам таза болмайды ешқашанда

Айналайын табиғат таза болмай!

Қала сыртында

Жапырағың сарғайып бағыңдағы,

Жылжи берер тіршілік ағымдағы.

Қиын екен, апыр-ай, қиын екен

Табиғатты адамның сағынғаны.

Абдулхамид екіншінің жарлығы

Туды-өлді

Туды-өлді ұл тағы.

Түнек тірлік.

Атпай қойды құл таңы.

Өзі түгіл,

Сөзін қамап халықтың

Жарлық берді Түркияның сұлтаны.

– Сақ болмасам патшамын мен несіне?!

Тақ болмаса,

Бақ болмайды несібе!

Демокрит аталмасын,

Аталса

Демократия түседі елдің есіне!

Мен сенбеймін адам түгіл қойыңа!

Құлақ керек әрбір көше бойына.

Динамо деп айтпаңыздар,

Айтасыңдар,

Динамитті салады елдің ойына!

Ажыратып сөзді ойдың тінінен,

Аяр сұлтан тынған емес мұнымен.

Әрбір сұрақ қылыш болып салбырап.

Қаламгерлер көз ілмеген түнімен.

Шетсіз-шексіз оған деген көк тіпте.

Қарғыс жаусын сұлтандыққа,

Бектікке!

Ол туралы елдің не деп айтқанын

Жаза алмаймын,

Қоямын тек көп нүкте!

Шабыт

Салауат деп,

Дұға оқып өткендерге,

Жасарады дүние көктемдерде.

Шабыт керек сол кезде,

Шабыт бірақ

Өз бетімен келмейді күткендерге.

Ерітетін іштегі жүрген мұзды

Тапса шабыт жақсы ғой бірден бізді.

А-ай, таппайды-ау!..

Өздері келеді деп

Күтпес болар ақындар жыр мен қызды!

***

Бұл адамнан бәрі де табылады.

Жаманың да,

Жақсың да танылады.

Осал болсаң –

Есектей ерттеп мініп,

Мықты болсаң –

Барлығы жабылады...

***

Не қиындық кездессе де жолында

Бәрі, бәрі ұлы өмірдің қолында,

Он дарынның бірі ғана өседі,

Ең күштісі емес бірақ оның да!

Не қиындық кездессе де жолында,

Бәрі, бәрі ұлы өмірдің қолында.

Он ойыңның біреуі іске асады,

Ең керегі емес бірақ оның да!

Жалғыз ғана сен емессің қоғамда,

Жалғыз ғана мен емеспін қоғамда.

Онның бірі – мыңның бірі емес қой,

Шүкір де, дос!

Шүкір де, дос, оған да!

***

Қайғы мен қуаныш – егіз бала,

Өмір сүрем осыны негізге ала.

Сыйлық емес,

Жүлде емес,

Мына маған

Жетпейді бір жылы лебіз ғана!

***

Мұндайда ерте оянған әтеш ұтты-ау,

Мұндайда қабағыңды қате шытпау...

Шіркін-ай,

Жайраңдаған жігіт шағым

Бір күліп болғанымша өте шықты-ау!

Жастығым әрі құтты,

Әрі үмітті –

Ештеңе көрмегендей –

Жар ұмытты.

Болатын көп сияқты әлі уақытым,

Бір ойланып алғанымша бәрі бітті.

Жалт еткен жас сұлудың қарасындай

Зымырап, уақыт-тұлпар, барасың ба, әй!

Жиырма менен елудің екі арасы

Алматы – Шамалғанның арасындай!

«Қызыл кітап» поэмасынан

Аңшылыққа қалай жұрт қызығады?!

Қан жуады олардың ізін әлі.

Көргеннен-ақ мылтықты

Менің үшін

Дүниенің дидары бұзылады.

Аяймын мен анасыз,

Атасызды.

Аяймын мен құлынсыз,

Ботасызды.

Хайуанатқа жасаған қиянатың –

Бауырыңа жасаған опасыздық!

Ұяламын аң аулап бел асқанға.

Түсінбеймін сол үшін таласқанға.

Ұшып бара жатпаса аққу-қаздар,

Ұяламын қарауға көк аспанға!

Қырдан безбе, бауырым,

Нұрдан безбе!

Жылататын жәйттар бар жырдан да өзге.

Жиһан қамын жамылып жоқтау керек

Жердің өзі жоғалмай тұрған кезде!

Ми дарымай,

Біреуге пұл дарыған,

Аямайды пұлын ол ұлдарынан.

Былғарыға құмар-ақ сол ұлдардың

Қымбат емес кейбірі былғарыдан!

Аңдар бастан кешкенді –

Дала кешпек.

Тарих мұңын Ертеңге ала көшпек.

Еліне де,

Ерге де пайдасы жоқ

Ешкі қыздың үстінде лама бешпент.

Тұла бойын тілгілеп сабау-қайғы,

Қара жердің жотасы алаулайды.

Орта ғасыр өткенмен

Кейбір елде

Адамдарды, бауырым, әлі аулайды!

Ысқырғанда құлдықтың қамшылары,

Белгілі ғой кімнен қан тамшылары»

Аңдып жүріп атады

Зәңгілерді

Ку-клукс-кланның аңшылары!

Өкпе емес пе осыным,

Наз емес пе?!

Кейбіреулер барына мәз емес пе?!

Туыс көп те

Жоқ бірақ туысқандық.

Адам көп те,

Адамдық аз емес пе?!